Andlegt ofbeldi felur í sér hótanir, niðurlægingu, óvelkomið og yfirþyrmandi eftirlit svo sem með endalausum skilaboðum, auðmýkingu, ógnun, einangrun og/eða ofsóknum.

Andlegt ofbeldi getur birst á t.d. eftirfarandi máta:

  • ‍Að uppnefna þig og gera lítið úr þér
  • Að öskra á þig
  • Að niðurlægja þig viljandi fyrir framan aðra
  • Að koma í veg fyrir að þú hittir eða talir við vini þína eða fjölskyldumeðlimi
  • Að segja þér í hverju þú átt að vera eða hvernig þú átt að haga þér
  • Að eyðileggja eigur þínar í bræðiskasti (henda hlutum, kýla í vegg, sparka í hurð o.s.frv.)
  • Að notast við samfélagsmiðla eða síma til að stjórna þér, ógna eða niðurlægja
  • Að nota hegðun þína sem afsökun fyrir ofbeldi eða óheilbrigðri hegðun
  • Að saka þig um framhjáhald og fyllast afbrýðisemi yfir samskiptum þínum við annað fólk
  • Að ofsækja þig
  • Að hóta að fremja sjálfsvíg til að koma í veg fyrir ákveðna hegðun, eins og til dæmis að þú slítir sambandinu
  • Að hóta að skaða þig, gæludýrið þitt eða fólk sem þér er annt um
  • Að láta þig efast um upplifanir þínar og tilfinningar þannig að þú heldur jafnvel að þú sért að ímynda þér ofbeldið sem þú verður fyrir
  • Að þrýsta á þig að taka þátt í kynferðislegum athöfnum með því að láta þig fá samviskubit eða saka þig um barnaskap þegar þú vilt ekki gera eitthvað
  • Að hóta að opinbera einkamál þín, svo sem kynhneigð eða heimilisaðstæður
  • Að hóta að dreifa viðkvæmum myndum af þér á netinu
  • Að dreifa ljótum sögum um þig

ER ANDLEGT OFBELDI VIRKILEGA OFBELDI?

Samband getur verið óheilbrigt og ofbeldisfullt án þess að það leiði nokkurn tíma til líkamlegs ofbeldis. Andlegt ofbeldi veldur tilfinningalegum skaða og sárum. Stundum verður ofbeldið svo slæmt að þú ferð að trúa því sem maki þinn segir og byrjar að efast um eigin upplifanir. Þá getur verið að maki þinn sé að gaslýsa þig.

GASLÝSING

Gaslýsing (gaslighting) er dæmi um andlegt ofbeldi sem getur verið mjög dulið, en er samt sem áður mjög alvarleg birtingarmynd andlegs ofbeldis. Þeir sem gaslýsa grafa undan veruleika annarrar manneskju með því að afneita staðreyndum og tilfinningum hennar, til þess að ná stjórn á manneskjunni. Ef það er verið að gaslýsa þig getur þú með tímanum farið að halda að þú sért einskis virði, ljót og heimsk manneskja. Þú gætir líka upplifað þig áttavillt/a/n og ringlað/a/n, átt erfitt með að taka ákvarðanir og treysta á eigið innsæi og upplifað að þú hafir „týnt þér sjálfri/um/u“. Þú sannfærist jafnvel um að enginn annar myndi vilja vera í sambandi með þér því stöðug gagnrýni og niðurlæging brýtur niður sjálfsmyndina. Þú gætir jafnvel farið að kenna þér um ofbeldishegðun makans. Það getur verið erfitt að spotta þegar er verið að gaslýsa þig. Algengar setningar sem þolendur gaslýsingar heyra eru:

  • „Þetta gerðist aldrei“
  • „Þetta gerðist ekki svona, þú ert að oftúlka“
  • „Ég sagði þetta aldrei“
  • „Þú ert svo viðkvæm/ur/t og dramatísk/ur/t“
  • „Þú tekur öllu svo alvarlega, kanntu ekki að taka djóki?“
  • „Þarft þú ekki bara að fara að leita þér hjálpar?“
  • „Æj hvað mér finnst leiðinlegt að þú hafir upplifað þetta svona“

MUNDU

Andlegt ofbeldi er aldrei þér að kenna. Treystu innsæi þínu, ef þú upplifir að einhver sé að beita þig andlegu ofbeldi, eru allar líkur á því að það sé raunin. Ræddu aðstæður þínar við einhvern sem þú treystir – foreldri, vin eða kennara – eða talaðu við óháðan aðila, t.d. námsráðgjafa, skólasálfræðing, heilsugæsluna, ráðgjafa hjá samtökum sem berjast gegn ofbeldi eða félagsþjónustu. Þú getur líka fengið ráðleggingar hjá okkur á SjúktSpjall.